Bildirim Psikolojisi: Kullanıcı Deneyimine Uygun Bildirim Tasarlamak
Her şey, bir fizyologun köpeklerini yemek zamanını zil sesiyle ilişkilendirecek şekilde eğitmesiyle başlıyor. En azından Ivan Pavlov için durum tam olarak böyle gelişti. Kısa bir süre sonra, yiyecek verip vermediğine bakılmaksızın zili her çaldığında, Pavlov'un köpeklerinin beklentiyle salyalarının akmaya başladığını gözlemlemesi, insanlar yani bizler için bildirimlerin biyolojik karşılığına benzer bir durumu ifade ediyor.
Günümüzde, köpekler gibi olmasa da her bildirim aldığımızda vücudumuzun bir miktar dopamin, yani mutluluk hormonu salgıladığını söylüyorlar. Bu, her gün saatlerce kullandığımız sosyal medya uygulamalarının bizi “Pavlov”un köpeği ettiğinin en büyük örneği niteliğinde.
Tüm bunların yanı sıra, bütün bildirimleri heyecanla beklediğimiz söylenemez. Sinir bozucu ve tekrarlayan bildirimleri ya kapatmak ya da kullandığımız uygulamaları silme eğilimindeyiz. Bu durum, kullanıcıların uygulamaları kaldırma nedenleri arasında birinci sırada ve %71'lik bir oranla azımsanamayacak kadar yüksek bir durumda.
Madalyonun diğer yüzüne baktığımızda, çok doğru bildirim kullanımları da mevcut. Örneğin, Google Haritalar düşünülebilir. Bir lokasyondan diğer lokasyona yola çıktığınızda sizi etrafınızdaki trafik durumu hakkında uyarır ve bilgilendirir.
İşin aslı şu ki; iyi bir bildirimin başarısı, kullanıcıya olumlu bir deneyim sunmaktan geçer. Bildirimin, kullanıcıya zarar vermekten ziyade fayda sağlaması, zamanına ve dikkatine saygı gösterilerek tasarlanması gerekir. Bu şekilde, Pavlov’un ilkesini kendi lehimize kullanabiliriz.
Tam Zamanında ⏰
Kullanıcılara sadece söylemek istediğimiz bir şeyin onlar için önemli olduğunu bilindiğinde, uygun bir zamanda bildirimde bulunulmalıdır. Bildirimin gerçekleştirildiği zaman, bildirimin içeriği kadar önemlidir. Kullanıcının bildirime neden olan olayı yönetmek için eylemi gerçekleştirmesi için zamanlamanın doğru olması gerekir.
Son Kullanma Tarihi Geçmiş Bildirim 🏁
Bir bildirimin geçerliliği kalmadıysa imha edilmesi(!) gerekir.
- Kasım indirimleri sırasında gece yarısı sona erecek özel bir teklif, süresi dolduktan sonra görüntülenmemelidir. Veyahut bir iş arkadaşınızla planladığınız toplantı saati geçtikten sonra, bildirimin süresi dolmalı ve artık görüntülenmemelidir.
Zaman Aralığı ⏳
Bildirimlerin kullanıcının dikkatini sıkmadan belirli zaman aralıklarıyla sınırlandırılması doğru bir yaklaşım olur. Sürekli bildirim göndermek, kullanıcıyı rahatsız edebilir ve uygulamanın değerini azaltabilir.
- Örneğin, kullanıcı bir paylaşım için bir beğeni aldığında, uygulama hemen bir bildirim gönderir. Ancak, aynı türdeki bildirimleri sınırlamak için uygulama belirli bir süre (örneğin, 1 saat) içinde aynı kişiden gelen beğenilere dair bildirimleri birleştirebilir.
Yani, kullanıcı aynı kişiden birkaç kez peş peşe bildirim almak yerine, belirli bir süre içinde gelen tüm beğenileri bir tek bildirimde görebilir. Bu, kullanıcının dikkatini sıkmadan ve rahatsız etmeden bilgileri iletmek için bir örnektir.
Anlık Bildirim 🚨
Kullanıcı için sadece kritik veya önemli bilgileri içeren anlık bildirimlerden faydalanılmalı. Bu, kullanıcının bildirime daha duyarlı bir şekilde tepki vermesini sağlar.
- Bir havayolu uygulaması, yolcuların en güncel bilgilere sahip olmasını sağlamak için uçuş durumu, kapı değişiklikleri veya gecikmelerle ilgili gerçek zamanlı güncellemeler için anlık bildirimler gönderebilir.
- Bir spor uygulaması canlı skorlar, maç özetleri veya maç sırasındaki kritik anlar için anlık bildirimler göndererek taraftarların gerçek zamanlı olarak etkileşimde kalmasını sağlayabilir.
Bildirimleri Özelleştirme 📳
Bildirimlerin kontrolü her zaman kullanıcılarda olmalıdır. Eğer bir kullanıcı, bildirimlerini kendi gereksinimlerine göre özelleştiremiyorsa, istemediği uyarıları almaktan kaçınmak için uygulamayı kaldırma olasılığı yüksektir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi.
Bu duruma karşı koymanın basit bir yolu, kullanıcılara ihtiyaç duymadıkları uyarıları devre dışı bırakma veya değiştirme seçeneği sunmaktır. Bu, basit bir yöntem olabilir ancak oldukça etkilidir.
Gizlilik 🔒
- Bazı kullanıcılar, özellikle özel mesaj veya uygulama içi etkileşimlerle ilgili bildirimleri gizli tutmak isteyebilirler. Bu, gizliliklerini korumak ve rahatsız edici durumları önlemek için yapılabilecek bir tercih olabilir.
Düşük Pil Tüketimi 🪫
- Bildirimler, pil tüketimine negatif veya pozitif etkide bulunabilir. Kullanıcılar, cihazlarının pil ömrünü artırmak için istemedikleri bildirimleri sınırlayabilir veya devre dışı bırakabilirler.
Çalışma veya Odaklanma 📚
- Kullanıcılar, çalışma veya odaklanma süreçlerinde istemedikleri bildirimleri kapatmayı tercih edebilirler. Bu, üretkenliklerini artırmak ve dikkat dağıtıcı unsurları minimize etmek için yapılabilir.
İlgi Çekici 🧐
Kullanıcıların ilerledikleri yol boyunca motivasyonunu yüksek tutmak, hedeflerine ulaşabilmelerini kolaylaştırmak için bildirimler etkin bir rol oynar.
Hedef Yolunda 🏃🏻
Bu konuyu Antoine Sakho’nun yazısından alıntı yaparak iki tane örnek ile karşılaştırmalı şekilde açıklayabiliriz.
Duolingo sends the exact same push notification every day. Anonymous, generic — paternalistic too. Not valuable either: if you tap on it, you just land on the course navigation.
Ana sorun, Duolingo’nun her gün aynı anlık bildirimi gönderiyor olması ve bu bildirimlerin tıklanması durumunda kullanıcıyı uygulama içinde belirli bir noktaya yönlendirmemesi denebilir.
Ayrıca, belli bir zaman aralığı olmadan her gün gönderilen bu tür bildirimler, kullanıcıda sıkılma hissi yaratabilir. Bu olumsuz deneyim, kullanıcının uygulamayı silmesine neden olur.
Busuu ise kullanıcıya emir vermek yerine, pratik yapmanın önemini vurgular ve bu konuda uzman olunmadığını hatırlatır. Duolingo’ya göre daha motive edici bir yaklaşım sergiler.
Hedefe Ulaşıldı ✅
Başarıları kutlama ve teşvik etme, kullanıcının uygulama veya platforma olan bağlılığını artırır ve kullanıcı deneyimine pozitif etki sağlar.
- Kullanıcı, bir fitness uygulamasını kullanarak belirlediği günlük adım hedefine ulaştığında, kullanıcının başarılarını veya başarı duygusu yaratan dönüm noktalarını kutlamak için bir bildirim gönderilebilir.
“Tebrikler! Bugün hedeflediğin 10,000 adımı başarıyla tamamladın! 🎉
Özetle;
Bildirimlerin güçlü bir silah olduğu konusunda hemfikiriz. Ancak bu gücün, kullanıcı deneyimine katkıda bulunacak şekilde kullanılması ve suistimal edilmemesi büyük önem taşır. Bir bildirimin rahatsız edici ve ilgi çekici olması arasındaki denge sağlandığı takdirde, ortaya hoş bir kullanıcı deneyimi çıkacaktır.
Umarım bu makaleyi okumaktan keyif almışsınızdır. Diğer makalelerimi de incelemenizi tavsiye eder, iyi günler dilerim 🙌🏻
Read.cv linki üzerinden sosyal medya hesaplarıma ulaşabilirsiniz.
